Kinh tế tập thể (KTTT), nòng cốt là các hợp tác xã (HTX) trong thời gian qua đã có bước phục hồi và phát triển về cả số lượng, chất lượng. Tuy nhiên, bên cạnh những HTX hoạt động hiệu quả, vẫn còn những HTX tồn tại hình thức, và việc giải thể các HTX này lại gặp không ít khó khăn.

Nhiều hợp tác xã “hữu danh vô thực”

Trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột hiện có 2 liên hiệp HTX, 147 HTX. Hầu hết các HTX đã chuyển đổi hoặc thành lập theo mô hình HTX kiểu mới, theo Luật HTX năm 2012.

Bên cạnh những HTX hoạt động hiệu quả, mang lại nhiều lợi ích cho thành viên thì vẫn có không ít HTX đã ngừng hoạt động, chờ giải thể nhưng đến nay vẫn chưa giải thể được. UBND TP. Buôn Ma Thuột đã chủ động xây dựng phương án giải thể các HTX ngừng hoạt động lâu năm, tồn tại hình thức.

Theo đó, giai đoạn từ năm 2021 đến nay, có 44 HTX nợ đọng, tồn tại hình thức, UBND thành phố đã phối hợp với Liên minh HTX tỉnh, chỉ đạo các phòng, ban, UBND các phường, xã và các đơn vị liên quan tiến hành giải thể được 14 HTX. Hiện tại còn 30 HTX cần giải thể, trong đó có 19 HTX còn nợ thuế, nợ đọng (một số HTX có số nợ thuế lên đến 1 tỷ đồng); 11 HTX mất liên lạc do giám đốc rời khỏi nơi cư trú, chưa bàn giao giấy chứng nhận đăng ký HTX và con dấu cho Ban quản trị HTX; một số HTX còn liên quan đến việc thuê đất và sử dụng đất của Nhà nước; một số HTX đã làm thất lạc hồ sơ, không bổ sung đầy đủ được; chủ nhiệm một số HTX gây khó khăn khi Hội đồng giải thể đến kiểm tra tại cơ sở…

Trong khi đó, trên địa bàn huyện Krông Bông hiện có 28 HTX, trong đó có 13 HTX tạm ngừng hoạt động. Đặc biệt, có 5 HTX ngừng hoạt động lâu năm đang chờ giải thể theo quy định. Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thành viên Hội đồng giải thể HTX huyện Krông Bông Võ Tấn Trực cho hay, việc giải thể các HTX này gặp rất nhiều khó khăn, mà nguyên nhân lớn nhất là do  ban giám đốc, xã viên không còn; hồ sơ, giấy tờ… liên quan đã bị mất, chưa tìm lại được.

Hợp tác xã Muối Hòa Tiến (TP. Buôn Ma Thuột) đã ngừng hoạt động và tiến hành giải thể.

Hiện nay, toàn tỉnh có 142 HTX ngừng hoạt động, trong đó có khoảng 111 HTX ngừng hoạt động còn vướng mắc trong giải thể do chưa thể tiến hành các thủ tục bắt buộc theo quy định. Các HTX ngừng hoạt động nhưng chưa giải thể được chủ yếu là do bốn nguyên nhân sau: không có đủ hồ sơ tài liệu phục vụ xác định nguồn gốc để kiểm kê, định giá tài sản của HTX; bị thất lạc hoặc mất con dấu, giấy chứng nhận đăng ký HTX; đang xảy ra tranh chấp, khiếu kiện chưa giải quyết xong; còn nợ đọng thuế hoặc các khoản phải nộp ngân sách nhà nước, nợ thành viên, nợ tổ chức tín dụng.

Kiên quyết giải thể hợp tác xã tồn tại hình thức

Tình trạng HTX đã ngừng hoạt động nhưng chưa giải thể ảnh hưởng không nhỏ đến hình ảnh HTX, lĩnh vực KTTT trên địa bàn và một bộ phận thành viên, người lao động; gây khó khăn cho công tác quản lý của chính quyền địa phương, cơ quan chức năng… Đặc biệt, Đắk Lắk đang tập trung thực hiện Đề án lựa chọn, hoàn thiện, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới hiệu quả tại các địa phương trên cả nước giai đoạn 2021 – 2025 của Chính phủ (Đề án 167), do đó, việc tồn tại những HTX "có cũng như không" sẽ làm suy giảm lòng tin của người dân đối với KTTT và ảnh hưởng đến phát triển mô hình HTX kiểu mới…

Để tháo gỡ khó khăn trước mắt, hiện nay, UBND các huyện, thị xã, thành phố đang tập trung thực hiện phương án giải thể dứt điểm 50% tổng số HTX không còn hoạt động trên địa bàn thuộc diện vướng mắc có thể xử lý ngay theo hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Bên cạnh đó, các địa phương cũng kiến nghị tỉnh, các sở, ngành tăng cường thực hiện hiệu quả những chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể để giúp các HTX phát triển bền vững, tiến đến không còn HTX yếu kém, tồn tại hình thức.

Đặc biệt, khi Luật HTX 2023 được Quốc hội thông qua ngày 20/6/2023 (thay thế Luật HTX 2012), bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 sẽ đổi mới toàn diện HTX. Cụ thể, Luật sửa đổi, có bổ sung các quy định về đăng ký, tổ chức lại, giải thể theo hướng đơn giản, số hóa. Luật mới này đã bỏ quy định bắt buộc thành lập Hội đồng giải thể, thay vào đó, HTX, Liên hiệp HTX giải thể tự nguyện và bắt buộc chỉ cần đăng thông báo giải thể trên cổng thông tin của đơn vị, nơi đăng ký kinh doanh và chịu trách nhiệm về giải thể; cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ xóa tên trên hệ thống đăng ký sau 180 ngày có thông báo giải thể của HTX. Điều này được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc giải thể các HTX tồn tại hình thức.

Nguồn: Baodaklak.vn